کد مطلب:51342 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » متفرقه

ويژگيهاي اقتصاد سرمايه داري چيست؟

زيربنا در اقتصاد سرمايه داري سه چيز است:
1. اصالت فرد
مقصود از اقتصاد سرمايهداري، معني لغوي آن نيست كه فردي و يا گروهي با سرمايهاي كه دارد وارد بازار كار شود، بلكه مقصود از آن سرمايهاي است كه به شكل صنعتي و از طريق تكنولوژي وارد ميدان كار گردد، و نظامي براساس كارگر و كارفرما به وجود ميآيد. در اين مكتب اصالت فرد و حفظ منافع و مقاصد آن، مهم است و پيروي منافع فرد در بسياري از اوقات منافع جامعه را نيز تامين ميكند، هرچند فرد متوجه آن نشود و در تعقيب آن نباشد. در اين نظام هرچند فرد اصالت دارد ولي آنچنان نيست كه جامعه از آن بيبهره بماند بلكه يك دست نامرئي از طريق رقابت آزاد، منافع جامعه را نيز تامين مينمايد، در نتيجه سيستم اقتصاد آزاد و يا به عبارت ديگر: سرمايهداري در شرائط رقابت آزاد، خود به خود به طور خودكار مسايل اقتصادي را به طرز عجيبي حل مي كند.
ساموئلسن اقتصاددان معروف مي نويسد: در اقتصادآزاد هيچ فرد و يا موسسهاي به تنهايي با سه مساله اساسي اقتصاد «چه چيز؟» و «چگونه؟» و «براي چه كس؟» سرو كار ندارد و اين حقيقتاً جالب است.
در اين سيستم نظمي خاص و خودكار وجود دارد، بدون اين كه خود واقف باشد پيچيدهترين مسايل قابل تصور را كه متضمن هزاران تغيير و هزاران ارتباط است حل مي كند و به قول «آدام اسميت» پدر اقتصاد جديد «در اين نظام اقتصادي هر فردي ميكوشد سرمايه خويش را به نحوي به كاربرد كه محصل آن بالاترين ارزش را داشته باشد» به طور كلي اين شخص نه قصد دارد منافع عمومي را افزايش دهد و نه اين كه ميداند عمل او تا چه حد بر منافع عمومي ميافزايد، قصد او فقط حفظ خود و تامين منافع خويش است و در اين امر يك دست نامرئي راهنماي اوست تا هدفي را تعقيب كند كه هرگز در خاطر او نبوده است اين شخص با پيروي از منافع خويش در اكثر اوقات منافع جامعه را نيز تامين ميكند، يعني موثرتر از هر وقتي كه قصد تامين اين منافع را داشته باشد. (اقتصاد ساموئلسن/60 ـ 62) مقصود از دست نامرئي كه او را براي تامين منافع جامعه رهبري ميكند همان مساله عرضه و تقاضا است كه سرمايه را به طور خودكار از يك رشته اقتصادي كه كمتر مورد نياز است به رشته مورد نياز بيشتر منتقل مي سازد.
خلاصه طرفداران اين مكتب ميگويند: نظام اقتصاد آزاد به گونه صحيح و موثر منافع فرد و جامعه را تامين ميكند و مساله عرضه و تقاضا و نقل سرمايه از توليد چيزي كه كمتر مورد نياز دنيا است به موردي كه بيشتر مورد نياز است،حافظ منافع فرد و اجتماع ميباشد.
2. حفظ آزادي ها
در اين مكتب همان طور كه از عنوان آن به نام اقتصاد آزاد پيداست، آزاديهاي فردي به صورت بس نامحدود حفظ مي شود از اين جهت در اين مكتب آزاديهايي از قبيل:
1. مالكيت فردي حد و اندازهاي، قيد و شرطي ندارد و انسان در بالا بردن حجم سرمايه بدون قيد و شرط كاملاً آزاد است.
2. انسان در بهره برداري از سرمايه به هر شكل و كيفيتي كاملاً آزاد مي باشد.
3. انسان در صرف در آمد خود در هر راه و به هر اندازه آزاد است.
اگر در حكومت هاي سرمايهداري محدوديتهايي در اين جهات سه گانه به وجود آيد و دولتي بر كميت و كيفيت توليد نظارت كند و يا در پارهاي از رشتهها سرمايهگذاري ممنوع ميگردد، همه جنبه استثنائي دارد و تا ضرورتي ايجاب نكند خصلت آزادي فرد به قوت خود باقي ميماند.
3. شناخت سرمايه
شناخت سرمايه به عنوان عامل نخست براي تعيين ارزش در نظام سرمايه داري و سرمايه به عنوان عامل درجه يك، براي تعيين ارزشها معرفي ميگردد و عمل كارگر در درجه دوم. از اين جهت فاصله سود صاحب سرمايه و يا مزد كارگري بسيار وحشتزا و اگر روزي به زور دولت، سهيم كردن كارگران در سود كارخانهها عملي گردد، جنبه استثنائي ازاصل كلي خواهد داشت و چه بسا پس از سهيم كردن باز فاصله محفوظ خواهد بود و بيشتر درآمد به جيب صاحب سرمايه خواهد رفت.
اينها اصول سيستم اقتصادي سرمايهداري است كه ديگر مسايل آن بر رويآن استوار است.

---

سيماي اقتصاد اسلامي
آية الله جعفر سبحاني